بررسی رویدادها و جریان های سیاسی نیم قرن اخیر و ترسیم روشن و مستندی از زوایای پنهان تاریخ معاصر ایران، بویژه مقطع تاریخی مورد بحث یک ضرورت مهم سیاسی و اجتماعی است. تاریخ ملت ها در واقع سند اعتبار و گنجینه هویت آنها است. همه رویدادها، فراز و نشیبها، پیروزی ها، شکستها، شرمساری ها و ... در لابلای صفحات تاریخ حضور دارند. بدین سان تاریخ، یک جریان مستمر است و همچون رودخانه ای خروشان که از قرون و اعصار گذشته به حرکت در آمده، توالی خود را به زمان حال پیوند می دهد و همچنان به پیش می رود. ادوار مختلف تاریخی و اشخاص با عملکردهای گوناگون را نمی توان به خاطر خرسندی یا ناخرسندی این و آن یا فلان گرایش سیاسی و مذهبی از بستر تاریخ زدود، ما بخواهیم یا نخواهیم، این اعصار و افراد و عملکردهایشان در جریان تاریخ حضور داشته و نقش آفرین بودند، آنان اثراتی از دوران خویش به جا گذاشتند که نمی توان آنها را نادیده گرفت. هیچ خبری از تاریخ حذف شدنی نیست، هیچ قدرتی در جهان قادر به فراموشی و محو تاریخ نمی باشد. تاریخ همه تلاش هایی را که سعی دارد فرایند حقایق را از مسیر طبیعی خود منحرف کند، به کنار نهاده و به راه خود ادامه خواهد داد. علاقه و توجه به تحولات ایران در عصر حاضر، علاقه و توجهی است که در سالهای اخیر بنیانی اساسی یافته است و این امر باعث اهمیت موضوع مورد بحث می شود، بی شک یکی از بنیادی ترین مباحث تاریخ معاصر ایران موضوع روابط خارجی است. درست است که این موضوع در آثار و منابع اختصاصی مربوط به ایران به نحوی کلی یا جزئی ممکن است مورد بررسی قرار گرفته باشد، اما اهمیت موضوع چنان است که ضرورت مطالعات مستمر، پیرامون این بخش بزرگ، از تاریخ معاصر ایران را در نزد تاریخ نگاران و مشتاقان تاریخ سرزمین ما امری مسلم مینماید.
هدف از نگارش این کتاب ارزیابی یک دوره حساس از تاریخ روابط بین المللی ایران است که به عقیده بسیاری در حوادث و روابط بعدی ایران نقش پی ایفا کرده است. این پژوهش که تحت عنوان «بررسی روابط سیاسی و فرهنگی ایران و ایتالیا از سال ۱۹۴۲ م تا ۱۹۷۹ م (۱۳۲۰ ه. شی تا ۱۳۵۷ ه. ش) انجام شده است به منظور پر کردن یکی از خلاهای اساسی موجود در مطالعات تاریخ دیپلماسی در کشور ارائه می گردد. شاید در میان مناسبائی که ایران، از ابندانی تشکیل دولت و حکومت، با سایر کشورهای جهان داشته است روابط با ایتالیا به دلایل مختلف از اهمیت و جایگاه ویژه و فوق العاده ای در میان روابط با سایر کشورهای عالم برخوردار است. اگر یکی از موارد اهمیت روابط کشورها با یکدیگر را بحث قدمت و دیرینگی بدانیم، باید گفت روابط ایران و ایتالیا از بیشترین قدمت در تاریخ مناسبات ایران برخوردار است. این دیرینگی تا جایی است که برخی محققین تاریخ، مناسبات ایران و ایتالیا را مطابق و مترادف با تاریخ مناسبات شرق و غرب در جهان می دانند. بر اساس اسناد و مدارک موجود می توان گفت، تاریخ روابط دو کشور قدمتی به درازای بیش از ۲۰ قرن دارد، بیست قرنی که این دو کشور را یکی نماینده فرهنگی و تمدنی شرق و دیگری را نماینده فکری و تمدنی غرب قرار داده است. نکته در خور توجه این است که هر دو کشور از نظر موقعیت خاص جغرافیایی، ژئوپلتیکی و سوق الجیشی در جایگاه رفیعی قرار دارند و هر کدام از آنها در سطح منطقه ای و بین المللی سخت تاثیر گذار بوده و هستند، واقع شدن ایتالیا در منطقه مدیترانه به دلیل پیوستگی اش با مسائل خلیج فارس همواره منطقه ای بوده که تهدیدی برای آرامش جهان محسوب می شده است.
