پیشرفت تکنولوژی موجب گردیده است که انسان کارها را سریع تر انجام دهد. این سرعت به نوبه خود مشکلاتی را نیز برای انسان پدید آورده است. برای بررسی انسان در یک جامعه صنعتی این سؤال مطرح می شود که «آیا پیشرفت تکنولوژی موجب غلبه انسان بر مشکلاتش شده است؟». در جواب باید گفت بلی و خیر. بلی بدین لحاظ که پیشرفت صنعتی موجب گردیده که انسان بتواند با استفاده از جدیدترین و پیشرفته ترین ابزار و ماشین های کارهایش را در نهایت دقت و سرعت انجام دهد. انسان به کمک کامپیوترهای بسیار مجهز و پیشرفته، می تواند مشکل ترین مسائل ریاضی و آماری را در حداقل زمان حل کند و در نتیجه مقدار زیادی از وقت و نیرویش را صرفه جویی کند.
از سوی دیگر، پیشرفت تکنولوژی مشکلات گوناگونی را نیز برای انسان به وجود آورده است. بدین معنی که سرعت و دقتی که در انجام امور بر اثر پیشرفت تکنولوژی عاید بشر شده، موجب بروز برخی بیماریها و ناراحتی های روانی و تضعیف روابط و ارزشهای انسانی نیز گردیده است. انسان برای به دست آوردن راحتی و تسهیلات، بسیاری از ارزشهای خود را رها ساخته و خلاقیت و آزادیش را تا حد زیادی وقف ماشین کرده است. انسان قرن حاضر با پذیرش ماشینهای غول پیکر در برابر مشکلات حاصل از آن تسلیم شده و از این دستگاهها انتظار دارد که در موارد بسیار برای او و به جای او تصمیم بگیرند و آینده او را تعیین کنند. انسان که اشرف مخلوقات است اکنون تسلیم ماشین های عظیم و بی جان شده است. با ادامه چنین وضعی انسان در راه خود- تخریبی و از دست دادن هویت خویش گام بر می دارد. به گفته می (۱۹۶۷) انسان ها سرگرم و شیفته ماشین شده اند، هویت انسانی خود را به تدریج فراموش کرده اند، و رابطه خود را با خویشتن و با دیگران از دست داده اند. به بیانی دیگر، انسان در لابه لای ماشین های عظیم محو شده و با خود، با دیگران و با طبیعت زیبا بیگانه گشته است.
باید بدانیم که تکنولوژی می تواند موجبات خوشبختی انسان را فراهم آورد به شرط آن که به عنوان وسیله ای برای تامین نیازهای انسان مورد استفاده قرار گیرد. یعنی انسان باید با نیروی اراده به کنترل تکنولوژی بپردازد و از آن به عنوان وسیله ای در جهت خوشبختی خود و دیگران استفاده کند. تکنولوژی هیچ گاه قادر نیست برای انسان ارزش ها و باید و نبایدها را تعیین کند، و هدفها را مشخص سازد. اگر انسان بتواند بر ماشین بی جان مسلط شود، خواهد توانست با توجه به نیازها، آرزوها و ارزشها مسیرش را مشخص سازد. در غیر این صورت، خود و اطرافیان با مشکلات متعددی دست به گریبان خواهند شد که در نهایت حاصلی جز نابودی انسان و طبیعت را برای بشریت به ارمغان نخواهد آورد. از این رو عواقب ناخوشایند حاصل از پیشرفت سریع و کنترل نشده تکنولوژی که زائیده دست خود بشر است، عده ای از متخصصان علوم انسانی را واداشته تا راه چاره ای برای آن بیندیشند و توجه به ارزش های انسانی را مدنظر قرار دهند. عواملی نظیر احساس تنهایی، احساس پوچی و بی ارزشی و پرداختن به کارهای یکنواخت - به عنوان بخشی از ارمغان های زندگی صنعتی - موجب خستگی و فرسودگی و کاهش کارآمدی انسان گردیده اند. نتیجه آن که، انسان به عنوان اشرف مخلوقات باید با توجه به ارزشهای والای خود کنترل تکنولوژی را در دست گیرد و از آن در جهت خیر و صلاح و آرامش خود و همنوعان بهره برداری کند. مشاوران و روان درمانگران برای کمک به انسان برای غلبه بر نگرانی ها و ناراحتی ها تخصص دارند و می توانند فرد درمانده را در رها شدن از این گرفتاریها یاری دهند.
یکی از روش های مناسب مبارزه با نابسامانی های قرن و کاهش مشکلات اجتماعی، آن است که پیشگیری از مشکلات و اصلاح و تغییر رفتارهای نامطلوب از نسل جوان - یعنی دانش آموزان مدارس- آغاز گردد. نظام آموزشی ما به تغییرات گسترده و همه جانبه ای در حیطه های کاربردی و تربیت یک شهروند خوب نیاز دارد. امروزه گروه کثیری از معلمان همچون یک ماشین دانش آموزان را با انبوهی از اصول و حقایق آشنا می سازند و هماهنگی و انطباق چندانی بین واقعیات زندگی با اصول آموخته شده وجود ندارد. با توجه به این که آموزش و پرورش باید دانش آموزان را برای زندگی واقعی آماده سازد، مشاور با استفاده از فنون راهنمایی و مشاوره و با همکاری و هماهنگی سایر کارکنان مدرسه می تواند دانش آموزان را در درک و کاربرد آموخته ها یاری دهد و در برنامه های آموزشی و پرورشی تغییرات مطلوبی را پیشنهاد کند و با همکاری و هماهنگی دیگران به مرحله اجرا در آورد. جهت ارایه خدمات راهنمایی و مشاوره موثر در مدرسه لازم است اطلاعات جامعی درباره دانش آموزان موجود باشد، در این زمینه با تشکیل پرونده راهنمایی می توان اطلاعات سودمند و مفیدی را برای یاری رساندن به دانش آموزان در حیطه های فردی، اجتماعی، شغلی، و آموزشی جمع آوری کرد (کینرا ، ۲۰۰۸). پرونده راهنمایی فرمهای مشخصات فردی، رشد و سلامت جسمی و روانی، استعدادها، علایق، میزان سازگاری فردی و اجتماعی، محل زندگی، اطلاعات تحصیلی، رتبه و نمره آزمونها، اشتغال، شرح زندگی، نتیجه مصاحبه ها، و اطلاعات پیگیری را در برمی گیرد. مشاوران از این اطلاعات می توانند در زمینه راهنمایی دانش آموزان بهره گیرند (کاکار"، ۲۰۰۵؛ شارما، ۲۰۰۷). نکته مهم آن است که بخش مربوط به اطلاعات محرمانه فقط باید در دسترس مشاور و سایر افراد ذی صلاح قرار گیرد. اطلاعات ضروری و مهم در پرونده راهنمایی ثبت و نگهداری می شوند. پرونده باید جای کافی برای اضافه کردن اطلاعات را داشته باشد و در تمام دوران تحصیل دانش آموز مورد استفاده قرار گیرد. پرونده ها به صورت پوشه، کارت و ترکیبی از کارت و پاکت و پوشه تهیه میشوند (کاپونانه، ۲۰۰۴).
برای پی بردن به ارزش و اهمیت حیاتی مشاوره در نظام آموزشی، به تجزیه و تحلیل جریان یادگیری دانش آموزان می پردازیم. به نظر هلیگارد و باور (۱۹۷۵) یادگیری تغییرات نسبتا پایدار در رفتار بالقوه است که حادث از رشد نباشد. برای تحقق این تعریف، اولا اطلاعات و یا تجربیات باید توسط فردی آگاه و آشنا به کار - معلم - تهیه و سپس ارایه گردد. معلم باید آمادگی تهیه مطالب و ارایه آن را از هر نظر دارا باشد تا اطلاعات داده شده مفید واقع شود. مشاور می تواند معلم را در تهیه و انتقال موضوعات یاری دهد و یادگیری دانش آموزان را تسهیل کند. ثانیا یادگیرنده باید استعداد و علاقه کافی برای یادگیری موضوع داشته باشد تا بتواند اطلاعات ارایه شده را دریافت و از آنها استفاده کند. به طور مسلم، چنانچه یادگیرنده با مسائل و مشکلاتی مواجه باشد قادر به یادگیری نخواهد بود. در این زمینه مشاور به کمک یادگیرنده می شتابد و با کمک به حل مشکلات و شناخت رغبتها و استعدادهای او جریان یادگیری را تسهیل می کند.
متأسفانه گاهی عده ای تصور می کنند که یادگیری فقط یک بعد دارد و آن همان ارایه اطلاعات و یا پیشنهاد تجربیات جدید از جانب معلم به دانش آموزان است. از این دیدگاه، بهترین معلم فردی است که بتواند بیشترین اطلاعات را در کوتاه ترین زمان ممکن در دسترس دانش آموزان قرار دهد. باید اعتراف کنیم که اکثر معلمان در نظام آموزشی در انجام این گونه امور بسیار موفق بوده اند و در نتیجه دائما بر تعداد و حجم کتاب ها و دروس افزوده میشود و همه روزه وسایل کمک آموزشی جدید برای تدریس مطالب بیشتر و به شیوهای بهتر وارد نظام آموزشی می گردد. تعداد اندکی از معلمان با خود می اندیشند که هدف از ارایه این همه اطلاعات و محفوظات به دانش آموزان چیست؟ دانش آموزان با این همه اندوخته و اطلاعات ذهنی چه باید بکنند؟ در مراکز تربیت معلم نیز بیشتر تلاش بر آن است که به معلمان آینده بیاموزند که چگونه اطلاعات و محتوای کتاب های درسی را هر چه بیشتر به دانش آموزان منتقل سازند. .
انتقال اطلاعات ذهنی و حفظ مطالب در نظام آموزشی ما اهمیت ویژه ای دارد ولی بر کاربرد آن در زندگی واقعی توجه چندانی نمی شود. به عنوان مثال، همه خوانده اند و می دانند که رانندگی صحیح چیست و رعایت قوانین رانندگی لازم است، اما در عمل عده کمی آن را به کار می بندند. از این رو، اشکال نظام آموزشی ما در ارایه میزان و حجم اطلاعات نیست، بلکه مهم ترین نقص آن در عدم آموزش نحوه استفاده و کاربرد اطلاعات آموخته شده در زندگی واقعی است. در مدارس به دانش آموزان امکان و فرصتی داده نمی شود که درباره مطالب خوانده شده بیندیشند و نحوه کاربرد آنها را کشف کنند. گلسر (۱۹۶۵) معتقد است که در یک نظام آموزشی موفق، برای دانش آموزان باید امکان تفکر و کشف معنی و تعیین کاربردها از مطالب آموخته شده فراهم آید. در برنامه راهنمایی و مشاوره مدرسه، مشاور با فراهم آوردن موقعیتی مناسب برای دانش آموزان - که در آن به جای محتوا - محوری دانش آموز در مرکز اصلی فعالیتهای آموزشی قرار گیرد و برنامه ها با توجه به نیازهای دانش آموزان تغییر یابند- می تواند به بهبود رفتار و پیشرفت یادگیری آنان کمک کند.
